درمان کم خونی
بیش از یک چهارم جمعیت جهان به کم خونی مبتلا هستند و تقریباً نیمی از این آمار ناشی از کمبود آهن است. پیشگیری و درمان کم خونی و کمبود آهن یک هدف عمده بهداشت عمومی به ویژه در زنان، کودکان و افراد در کشورهای کم درآمد است.
رویکردهای درمانی کم خونی شامل استفاده از خون و فرآورده های خونی ، سیستم ایمنی درمانی ، روشهای درمانی هورمونی- تغذیه ای و روشهای درمانی کمکی است که بسته به نوع کم خونی دارد.
علائم کم خونی
برخی از بیماران مبتلا به کم خونی علائم خاصی ندارند . برخی دیگر علائمی خواهند داشت که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- علائمی مانند ضعف، سردرد، کاهش تحمل ورزش، خستگی، تحریک پذیری یا افسردگی
- اختلالات تکاملی یا تاخیر رشد عصبی در کودکان
- پیکا یا پاگوفاژیا
- بیتوریا (ادرار قرمز رنگ پس از خوردن چغندر)
- سندرم پای بیقرار
علائم مشابه، به ویژه خستگی و عدم تحمل ورزش، می تواند در افرادی که کمبود آهن دارند اما کم خون نیستند نیز وجود داشته باشد. همجنین برخی از افراد با کمبود آهن یا کمبود ذخایر آهن که هنوز به کم خونی مبتلا نشده اند ممکن است علائمی مانند خستگی یا کاهش تحمل ورزش داشته باشند.
تشخیص کم خونی
درمان کم خونی به تشخیص علت آن بستگی دارد. صرف نظر از وجود علائم، همه بیماران مبتلا به کم خونی فقر آهن و بیشتر مبتلایان به فقر آهن بدون کم خونی باید تحت درمان قرار گیرند . دلیل این امر این است که خطر آسیب بیشتر اندام ها، کم خونی موضعی و پیشرفت کم خونی وجود دارد ، مگر اینکه علت اصلی این کمبود به آن پرداخته شود و ذخایر آهن دوباره پر شوند. یک استثناء زمانی است که کاهش آهن از نظر درمانی استفاده می شود. (مثلاً پورفیری پوستی تاردا، پلی سیتمی ورا)
انواع کم خونی و داروهای آن
- نارسایی کمبود آهن:این شایع ترین نوع کم خونی است به دلیل کمبود آهن در بدن شما ایجاد می شود.مغز استخوان شما برای ساختن هموگلوبین به آهن نیاز دارد.بدون آهن کافی، بدن شما نمی تواند هموگلوبین کافی برای گلبول های قرمز تولید کند.بدون مکمل آهن، این نوع کم خونی در بسیاری از زنان باردار رخ می دهد.همچنین به دلیل از دست دادن خون، مانند خونریزی شدید قاعدگی، زخم در معده یا روده کوچک؛سرطان روده بزرگ؛و استفاده منظم از برخی مسکن ها مانند آسپرین میتواند ایجاد شود.
تعیین منبع کمبود آهن برای جلوگیری از عود کم خونی مهم است.اگر علت کمبود آهن از دست دادن خون باشد – غیر از قاعدگی – باید منبع خونریزی را پیدا کرد و خونریزی را متوقف کرد. این ممکن است شامل جراحی باشد.
- کم خونی های ناشی از کمبود ویتامین: درمان این کمبود اسید فولیک و ویتامین C شامل مکمل های غذایی و افزایش این مواد مغذی در رژیم غذایی است.
علاوه بر آهن، بدن شما به فولات و ویتامین B-12 برای تولید گلبول های قرمز سالم کافی نیاز دارد. رژیم غذایی فاقد این و سایر مواد مغذی کلیدی می تواند باعث کاهش تولید گلبول های قرمز خون شود. برخی از افرادی که به اندازه کافی B-12 مصرف می کنند قادر به جذب این ویتامین نیستند. این می تواند منجر به کم خونی ناشی از کمبود ویتامین شود که به عنوان کم خونی خطرناک نیز شناخته می شود.
اگر دستگاه گوارش شما در جذب ویتامین B-12 از غذایی که می خورید مشکل دارد، ممکن است نیاز به تزریق ویتامین B-12 داشته باشید.
- کم خونی مزمن: درمان خاصی برای این نوع کم خونی وجود ندارد. تمرکز پزشکان بر درمان بیماری زمینه ای است. اگر علائم شدید شد، تزریق خون یا تزریق یک هورمون مصنوعی که به طور معمول توسط کلیه ها تولید می شود (اریتروپویتین) ممکن است به تحریک تولید گلبول های قرمز خون و کاهش خستگی کمک کند.
- کم خونی ناشی از التهاب( یا بیماری های مزمن): برخی بیماریها – مانند سرطان، HIV/AIDS، آرتریت روماتوئید، بیماری کلیوی، بیماری کرون و سایر بیماریهای التهابی حاد یا مزمن – میتوانند در تولید گلبولهای قرمز خون اختلال ایجاد کنند.
- کمخونی آپلاستیک: این کم خونی نادر و تهدید کننده زندگی زمانی اتفاق می افتد که بدن شما گلبول های قرمز کافی تولید نمی کند. علل کم خونی آپلاستیک شامل عفونت ها، برخی داروها، بیماری های خودایمنی و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی است. درمان این کم خونی می تواند شامل تزریق خون برای افزایش سطح گلبول های قرمز باشد. اگر مغز استخوان شما نتواند سلول های خونی سالم بسازد، ممکن است نیاز به پیوند مغز استخوان داشته باشید.
- کم خونی های مرتبط با بیماری مغز استخوان: درمان این بیماری های مختلف می تواند شامل دارو، شیمی درمانی یا پیوند مغز استخوان باشد.
- کم خونی های همولیتیک: مدیریت کم خونی های همولیتیک شامل اجتناب از داروهای مشکوک، درمان عفونت ها و مصرف داروهایی است که سیستم ایمنی شما را سرکوب می کنند، که می تواند به گلبول های قرمز خون شما حمله کند. کم خونی همولیتیک شدید به طور کلی نیاز به درمان مداوم دارد.
- کم خونی داسی شکل: درمان ممکن است شامل اکسیژن، مسکن ها و مایعات خوراکی و داخل وریدی برای کاهش درد و جلوگیری از عوارض باشد. پزشکان همچنین ممکن است تزریق خون، مکمل های اسید فولیک و آنتی بیوتیک ها را توصیه کنند. یک داروی سرطان به نام هیدروکسی اوره (Droxia، Hydrea، Siklos) نیز برای درمان کم خونی سلول داسی شکل استفاده می شود.
- تالاسمی: اکثر اشکال تالاسمی خفیف هستند و نیازی به درمان ندارند. اشکال شدیدتر تالاسمی عموماً به تزریق خون، مکملهای اسید فولیک، دارو، برداشتن طحال یا پیوند سلولهای بنیادی خون و مغز استخوان نیاز دارند.
بهترین قرص برای درمان کم خونی کدام است؟
کپسول سیدرال فورت فارمانوترا
- قرص آیزن پلاس یورو ویتال جهت کمک به بهبود کم خونی ناشی از فقر آهن
- قرص فرفولیک
- کپسول ففول اینترافارم
- قرص اکتی آیرون ابیان دارو
- کپسول زیفمین بهشاد دارو
- فروس سولفات
- رئول درمان کم خونی
فروس سولفات درمان اصلی برای درمان بیماران مبتلا به کم خونی فقر آهن است. آنها باید حدود 2 ماه پس از اصلاح کم خونی و علت اتیولوژیک آن ادامه داده شوند تا ذخایر آهن بدن پر شوند. سولفات آهن رایج ترین و ارزان ترین نوع آهن مورد استفاده است که حاوی 50-60 میلی گرم نمک آهن هستند.با این تقاسیر میتواند به عنوان بهترین قرص برای درمان کم خونی نام برده شود
- آهن کربونیل
آهن کربونیل به عنوان جایگزینی برای فروس سولفات استفاده می شود. آزادسازی آهن کندتری دارد و از فروس سولفات گرانتر است. انتشار آهسته تر باعث ایمنی بیشتر ماده در صورت بلعیده شدن توسط کودکان می شود. بر اساس میلی گرم به میلی گرم، 70 درصد به اندازه سولفات آهن موثر است. ادعا می شود که سمیت گوارشی (GI) کمتری وجود دارد، که باعث می شود زمانی که نمک های آهن علائم روده ای ایجاد می کنند و در بیماران مبتلا به زخم معده و گاستریت استفاده شود.
- فریک سیترات
فریک سیترات توسط ردوکتاز فریک در دستگاه گوارش از فرم آهنی به فرم آهنی کاهش می یابد. پس از انتقال از طریق انتروسیت ها به خون، آهن فریک اکسید شده به ترانسفرین پروتئین پلاسما متصل می شود و می تواند به هموگلوبین وارد شود. سیترات فریک 1 گرم معادل آهن فریک 210 میلی گرم است. این دارو در بزرگسالان مبتلا به کم خونی فقر آهن که CKD دارند و تحت دیالیز نیستند نشان داده می شود.
- آهن دکستران (INFeD)
آهن دکستران، ذخایر آهن تخلیه شده را در مغز استخوان، جایی که در هموگلوبین ترکیب میشود، پر میکند. استفاده تزریقی از کمپلکسهای آهن کربوهیدرات باعث واکنشهای آنافیلاکتیک شده است و استفاده از آن باید در بیمارانی با تشخیص قطعی کمخونی فقر آهن که کمخونی آنها با درمان خوراکی اصلاح نمیشود، محدود شود.
- ساکارز آهن (ونوفر)
ساکارز آهن برای درمان کمبود آهن (همراه با اریتروپویتین) در بزرگسالان مبتلا به بیماری مزمن کلیوی (با یا بدون همودیالیز یا دیالیز صفاقی) استفاده می شود. کمبود آهن در این بیماران به دلیل از دست دادن خون در طی عمل دیالیز، افزایش اریتروپوئز و جذب ناکافی آهن از دستگاه گوارش است. بروز آنافیلاکسی با ساکارز آهن نسبت به سایر فرآورده های آهن تزریقی کمتر است.
- کربوکسی مالتوز آهن
کربوکسی مالتوز فریک یک هیدروکسید آهن کلوئیدی غیر دکستران IV در کمپلکس با کربوکسی مالتوز، پلیمر کربوهیدراتی است که آهن آزاد می کند. این دارو برای کم خونی فقر آهن (IDA) در بزرگسالانی که عدم تحمل یا پاسخ رضایت بخشی به آهن خوراکی دارند، نشان داده شده است. همچنین برای IDA در بزرگسالان مبتلا به بیماری مزمن کلیه غیر وابسته به دیالیز نشان داده شده است.
- فروس گلوکونات
فروس گلوکونات جایگزین آهن موجود در هموگلوبین، میوگلوبین و آنزیم ها می شود. امکان انتقال اکسیژن از طریق هموگلوبین را فراهم می کند. در پیشگیری و درمان کم خونی های ناشی از فقر آهن نشان داده شده است.
- فومارات فروس
فروس فومارات جایگزین ذخایر آهن موجود در هموگلوبین، میوگلوبین و آنزیم ها است. برای انتقال اکسیژن از طریق هموگلوبین کار می کند. . در پیشگیری و درمان کم خونی های ناشی از فقر آهن نشان داده شده است.
- فروموکسیتول
فروموکسیتول کمپلکس آهن-کربوهیدرات است که در وزیکول های ماکروفاژ آزاد می شود. یا وارد ذخیرهسازی آهن داخل سلولی میشود (مثلاً فریتین) یا به ترانسفرین پلاسما برای انتقال به سلولهای پیشساز اریتروئید برای ادغام هموگلوبین منتقل میشود. این دارو برای کم خونی فقر آهن (IDA) در بزرگسالانی که به آهن خوراکی عدم تحمل دارند یا پاسخ رضایت بخشی به آهن خوراکی نشان داده اند، نشان داده شده است. همچنین، فروموکسیتول برای IDA در بزرگسالان مبتلا به بیماری مزمن کلیوی (CKD) نشان داده شده است.
- فریک مالتول
یک جایگزین آهن خوراکی که آهن را برای جذب از طریق دیواره روده و انتقال به ترانسفرین و فریتین می رساند. برای کمبود آهن در بزرگسالان نشان داده شده است.