کمبود آهن به معنی کمبود عنصر آهن در بدن است. آهن یکی از عناصر مهمی است که برای سلامتی بدن ضروری است. این عنصر در ساخت هموگلوبین (پروتئینی که در سلول‌های قرمز خون وجود دارد و به حمل اکسیژن در بدن کمک می‌کند) نقش دارد. همچنین، آهن برای ساخت هموسیدرین (پروتئینی که در عضلات وجود دارد و به حمل اکسیژن در عضلات کمک می‌کند) و سایر فرایندهای متابولیکی بدن نیز مورد نیاز است. پاسخدهی به درمان کمبود آهن بسته به دلایل کم خونی، وضعیت بیمار و همچنین روش درمان استفاده شده متغیر است.
خلاصه ای از کم خونی، علایم آن و روش های درمان آن
کمبود آهن می‌تواند علت کم خونی باشد. علایم این بیماری شامل خستگی بیش از حد، ضعف، تنگی نفس، سردرد و پوست کم رنگ با پژواکی بیشتر است. در صورت شک، پزشک ممکن است تست خون را پیشنهاد کند. درمان کمبود آهن بسته به دلایل آن متفاوت است. بازپروری از طریق مصرف مکمل آهن می‌تواند بهبود بخشی را ایجاد کند. اگر علت کم خونی مربوط به بیماری دیگر است، پزشک ممکن است نیاز به درمان آن بیماری را تأیید کند. همچنین، در برخی موارد آهن درون وریدی مصرف میشود تا افزایش سریع آهن در خون بیمار ایجاد شود.
انواع علل کم خونی شدید و نحوه برخورد با آنها
علل کم خونی شدید می‌تواند به دلیل خونریزی شدید از دستگاه گوارشی، جراحی بزرگ، بیماری‌های مزمن مانند دیابت، بیماری‌های کلیوی و عوامل دیگری باشد. در صورتی که فرد دچار کم خونی شدید باشد نیاز به درمان سریع دارد.
درمان کم خونی شدید متغیر بوده و بسته به علت آن متفاوت است. یکی از روش‌های درمان، تزریق خون و یا محصولات خون می‌باشد. در حالی که در صورتی که علت کمبود آهن باشد، همانند موارد کم خونی معمولی، مکمل آهن مصرف میشود.
استفاده از مکمل‌های آهن مشکلات جانبی دارد که به عنوان نفرین خوردن و یا یبوست شناخته میشود. برای جلوگیری از این مشکلات، بهتر است که مکمل آهن با یک غذای سبیلت در روز مصرف شود. افرادی که به دلیل علت دارویی دارای کم خونی شدید هستند، برای درمان نیاز به تغییر دارو دارند.
جدول قرص آهن برای درمان کمبود آهن
| مکمل | مزایا | معایب |
|---|---|---|
| فریوم سولفات | جذب خوب، قیمت پایین | نفرین خوردن، یبوست |
| سولفات آهن | جذب خوب، قیمت پایین | نفرین خوردن، یبوست |
| آهن لاکتات | قابل قبول جذب خود، نیاز به جرعات کمتر | تهوع |
| آهن گلوکونات | جذب آهن بالا | ممکن است زمینه ایجاد تهوع را افزایش دهد، وقتی آزاد شده زمانی که گلوکونات متابولیز میشود |
روش های درمانی در بیمارستان
به محض اینکه تشخیص کمبود آهن تأیید شد، درمان در بیمارستان ممکن است شامل تجویز مکمل‌های آهن خوراکی یا تزریق وریدی آهن باشد. درمان تهاجمی تر مثل تزریق وریدی معمولاً برای مواردی که کمبود بسیار شدید است یا جذب آهن از طریق دستگاه گوارش به‌خوبی انجام نمی‌شود، توصیه میشود. همچنین، روش‌های درمانی ممکن است شامل اقدامات تصحیحی برای اصلاح علت اولیه کمبود مانند جراحی برای قطع خونریزی یا رژیم غذایی متعادل شامل منابع غنی از آهن باشد.
در تمام موارد، بیمار باید با پزشک خود در مورد نوع درمان کم خونی شدید خود تشخیص بدهد. درمان انواع کم خونی شدید نیازمند شخصی سازی است.
نحوه تاثیر ویتامین ها و مکمل ها بر کم خونی شدید و نحوه مصرف صحیح آنها
در درمان کم خونی شدید، ویتامین ها و مکمل ها نقش قابل توجهی بازی می کنند. ویتامین B12، اسید فولیک و ویتامین C در بخش های مهمی از تولید خون مانند ساختن سلول های قرمز و آهندار شدن هموگلوبین نقش مهمی دارند که با استفاده از مکمل هایی که حاوی این عناصر هستند، می توان در درمان کم خونی شدید مؤثر بود.
علاوه بر این، مصرف آهن در وجود کم خونی شدید ضروری است. مکمل های آهن می توانند به بیماران کم خونی شدید کمک کنند که سطح این ماده را در بدنشان افزایش دهند و بدین ترتیب بهبودی خود را تسریع کنند. با این حال، مصرف بیش از حد آهن نیز می تواند مشکلات جدی به وجود آورد.
برای مصرف صحیح مکمل ها و ویتامین ها، بیمار باید مشاوره پزشک خود را جویا باشد. در بعضی موارد، بیمار باید مکمل های آهن و یا ویتامین ها را برای چند ماه مصرف کند تا بهبود حاصل شود.
موادغذایی که به کمک آنها می توانید با کم خونی شدید مقابله کنید
رژیم غذایی سالمی که به کمک آن می توانید با کم خونی شدید مقابله کنید، می تواند شامل مواد غذایی متنوع بوده و با مقدار کافی ویتامین های مختلف و همچنین مواد معدنی مانند آهن و مس باشد.
بدین منظور، باید مواد غذایی زیر، به گونه ای به رژیم غذایی روزانه خود اضافه کنید:
- غلات کامل مانند برنج برنج طلايي، نان سياه، نخود، لوبيا سياه و ارده و جو دوسر پخته شده.
- ميوه هاي تازه مانند پرتقال، توت فرنگي، گيلاس، طالبي، آناناس و شلیل.
- سبزیجات سبز تازه مانند اسفناج، جعفري، کلم، لوبیا سبز و هویج.
- ماهی ها و گوشت سفید مانند مرغ و ماهی خیس آب.
- مواد غذایی حاوی ویتامین ها و مواد معدنی مانند مغزهای گردو و بادام، تخم مرغ، آووکادو و ماست.
لازم است تا بیماران با کم خونی شدید برای کشف دقیقتر در مورد رژیم غذایی مطلوب، به پزشک خود مراجعه کنند.
سایر روش های درمانی
از جمله داروهای رسانه ای، انتقال خون، و روش های جایگزین علاوه بر رژیم غذایی مناسب، داروهای رسانه ای مانند قرص آهن و مکمل های دیگر نیز ممکن است برای کمک به درمان کم خونی شدید تجویز شوند. همچنین، در موارد شدیدتر، انتقال خون نیز می تواند برای ایجاد تعادل لازم در سطح آهن در بدن کارامد باشد.
روش های جایگزینی نیز برای درمان کم خونی وجود دارد، این روش ها شامل استفاده از معدن نگار بازیابی غنی شده با ویتامین B12، ریشه شنبلیله، عصاره بچه گاو، و عصاره نوک موشک است. با این حال، مهم است که پیش از استفاده از هر یک از این روش ها، ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.
پیشگیری از کم خونی شدید
برای جلوگیری از کم خونی شدید، باید رعایت مراقبت‌های پیشگیرانه و تغذیه صحیح داشت. بهتر است به نکات زیر توجه کنید:
- مصرف غذاهایی که حاوی آهن، ویتامین B12، و اسید فولیک هستند. به‌عنوان مثال، گوشت، جگر، آجیل، و سبزیجات.
- نباید خالی کردن شکم را فراموش کنید، چرا که پر بودن شکم باعث میشود تا جریان خون در بدن شما کاهش پیدا نماید.
- پیش از آنکه دارویی مصرف کنید، باید نکات کلیدی مربوط به آن را با پزشک خود مشورت کنید.
- برای افراد ورزشکار، می‌بایست تنفس سریع و نگه‌داری نفس را از نوع تمرینات خود حذف کنند زیرا کمبود هوا باعث میشود تا دستگاه گوارش به لطف کمبود خون که در مدت فعالیت ورزشی ناشی میشود، از کار بیفتد.
- وقت بخشیدن به خواب کافی، نیمه اول شب خوابیدن، و پیاده روی روزانه از جمله مراقبت‌های پیشگیرانه هستند که به بهبود کم خونی کمک می‌کنند.
با رعایت این نکات، می‌توانید از به وقوع پیوستن کم خونی شدید جلوگیری کنید.
نکات نهایی
پیشگیری از کم خونی شدید با رعایت مراقبت‌های پیشگیرانه و تغذیه مناسب ممکن است. اما در صورت به وقوع پیوستن کم خونی شدید، باید به تشخیص و درمان سریع آن توجه کرد. درمان کم خونی شدید نیازمند مصرف مکمل‌های غذایی و دستورالعمل‌های پزشکی است. می‌تواند به طور موقت به مواردی مانند خستگی، سرگیجه، نفس‌نزدیک، و درد قفسه سینه کمک کند. اما، اگر به درستی درمان نخواهد شد، ممکن است با عوارض جانبی مانند سرگیجه، تشنج، و پوکی استخوان روبرو شود. پس از بهبودی، پزشک ممکن است پیگیری های بعدی را برای مشخص کردن علت کم خونی و پیشگیری از به وقوع پیوستن مجدد آن توصیه کند.
