اسهال شدید نوزاد یکی از چالشهای شایعی است که والدین با آن روبرو میشوند. این وضعیت میتواند به سرعت نوزاد را در معرض کمآبی بدن قرار دهد که ممکن است برای سلامتی او خطرناک باشد. در این مقاله به علتهای اسهال نوزاد، راههای پیشگیری و درمانهای خانگی و پزشکی آن میپردازیم تا والدین بتوانند این وضعیت را بهتر مدیریت کنند.
علت اسهال نوزاد: چه چیزی باعث اسهال میشود؟
اسهال نوزادان میتواند به دلایل مختلفی بروز کند. از عفونتهای ویروسی و باکتریایی گرفته تا حساسیتهای غذایی و تغییرات در رژیم غذایی، این دلایل میتوانند به شکلهای متفاوتی در نوزادان ظاهر شوند. در ادامه به شایعترین علل اسهال نوزاد میپردازیم:
- عفونتهای ویروسی و باکتریایی
ویروسها و باکتریها یکی از شایعترین دلایل اسهال نوزادان هستند. ویروس روتاویروس از مهمترین عوامل ویروسی است که اسهال شدید و مکرر را در نوزادان ایجاد میکند. همچنین، عفونتهای باکتریایی مثل سالمونلا و شیگلا نیز میتوانند اسهال و تب را به همراه داشته باشند. این عفونتها به طور معمول از طریق تماس با سطوح آلوده یا از افراد بیمار به نوزاد منتقل میشوند. - حساسیتهای غذایی
برخی نوزادان به مواد خاصی در غذاهای جامد یا شیر خشک حساسیت دارند. عدم تحمل لاکتوز (قند موجود در شیر) یکی از شایعترین حساسیتهاست که منجر به بروز اسهال میشود. در مواردی که نوزاد به لاکتوز یا سایر ترکیبات موجود در شیر خشک حساسیت دارد، تغییر در نوع شیر خشک میتواند به کاهش علائم کمک کند. - تغییر در رژیم غذایی
نوزادانی که به تازگی تغذیه با غذاهای جامد را شروع کردهاند، ممکن است واکنشهای گوارشی نشان دهند که اسهال یکی از آنهاست. این موضوع به خصوص در زمانی که غذاهای جدید به رژیم غذایی نوزاد اضافه میشوند، شایع است. - دندان درآوردن
بسیاری از والدین با پدیده اسهال در زمان دندان درآوردن آشنا هستند. در این دوران، افزایش بزاق میتواند باعث تحریک معده و بروز اسهال شود. البته این نوع اسهال معمولاً خفیف است و بعد از چند روز بهبود مییابد.
علائم اسهال شدید در نوزادان: چه نشانههایی خطرناک هستند؟
اسهال شدید در نوزادان میتواند علائم مختلفی داشته باشد که برخی از آنها نشانههای هشداردهندهای هستند. به چند علامت مهم توجه کنید:
- مدفوع آبکی و مکرر
اگر نوزاد بیش از حد معمول دفع داشته باشد و مدفوع او آبکی باشد، ممکن است به اسهال مبتلا شده باشد. - تب و بیقراری
در برخی موارد، اسهال شدید با تب و بیقراری همراه است که نیاز به مراقبتهای ویژه دارد. - کمآبی بدن
کمآبی میتواند به سرعت به یک وضعیت جدی تبدیل شود. علائم کمآبی شامل خشکی دهان، کاهش ادرار، چشمان گودرفته و خوابآلودگی است.
درمان اسهال نوزاد: چطور میتوان این وضعیت را مدیریت کرد؟
درمان اسهال نوزاد باید سریع و مؤثر باشد تا از بروز مشکلات جدیتر جلوگیری شود. در اینجا به برخی از مهمترین روشهای درمانی اشاره میکنیم:
- مصرف مایعات کافی
یکی از اولین و مهمترین اقدامات در زمان اسهال، تأمین مایعات مورد نیاز نوزاد است. برای نوزادانی که از شیر مادر یا شیر خشک تغذیه میکنند، ادامه تغذیه معمول بسیار مهم است، زیرا این تغذیهها مایعات و مواد مغذی مورد نیاز را فراهم میکنند. - ادامه تغذیه با شیر مادر یا شیر خشک
تغذیه با شیر مادر باید حتی در زمان اسهال ادامه یابد، چرا که شیر مادر حاوی مواد مغذی و ایمنیزا است که به بهبود سریعتر نوزاد کمک میکند. اگر نوزاد از شیر خشک تغذیه میکند، تغذیه با شیر خشک نیز باید ادامه داشته باشد. - مصرف غذاهای سبک و ساده
در صورتی که نوزاد غذای جامد میخورد، استفاده از غذاهای سبک و کمچرب مانند برنج، سیبزمینی پوره شده و موز توصیه میشود. این غذاها به هضم راحتتر کمک میکنند و احتمال بروز تحریکات گوارشی را کاهش میدهند.
پیشگیری از اسهال در نوزادان: چگونه میتوان از بروز آن جلوگیری کرد؟
پیشگیری از اسهال نوزاد میتواند با رعایت چند نکته ساده اما مهم انجام شود:
- رعایت بهداشت دستها
قبل از تغذیه نوزاد، دستهای خود را به طور کامل با آب و صابون بشویید تا از انتقال عوامل بیماریزا به نوزاد جلوگیری شود. - تمیز نگه داشتن وسایل تغذیه
بطریها، پستانکها و سایر وسایل تغذیه نوزاد باید به طور منظم تمیز و ضدعفونی شوند. این کار احتمال ورود باکتریها و ویروسها به بدن نوزاد را کاهش میدهد. - تغذیه تدریجی و تدبیرانه
اگر میخواهید نوع جدیدی از غذا را به نوزاد معرفی کنید، این کار را به تدریج انجام دهید تا بدن او به تغییرات جدید عادت کند و واکنشهای گوارشی کاهش یابد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر اسهال نوزاد بیش از 48 ساعت ادامه داشته باشد یا علائم کمآبی مانند خشکی لبها، کاهش ادرار و چشمان گودرفته مشاهده شود، باید به پزشک مراجعه کرد. همچنین، در صورت بروز تب بالا، بیقراری شدید یا کاهش وزن، مراجعه فوری به پزشک ضروری است.
سوالات متداول
- چه غذاهایی برای نوزاد مبتلا به اسهال مناسب هستند؟
غذاهای سبک و کمچرب مانند برنج، سیبزمینی پوره شده، موز و سوپ مرغ از جمله غذاهای مناسب برای نوزادان مبتلا به اسهال هستند. - آیا اسهال نوزاد با دندان درآوردن مرتبط است؟
بله، دندان درآوردن میتواند به بروز اسهال خفیف منجر شود، اما اگر اسهال شدید باشد، بهتر است با پزشک مشورت شود. - چه موقع باید برای اسهال نوزاد به پزشک مراجعه کرد؟
اگر اسهال بیش از دو روز ادامه داشت یا علائم کمآبی مشاهده شد، مراجعه به پزشک ضروری است.