بیماری دمانس مغزی

با افزایش سن مشکلات متعدد مغزی ممکن است بروز پیدا کنند که یکی از این مشکلات بیماری دمانس مغزی یا زوال عقل است. البته ممکن است مشکلات مغزی در سنین پایین تر به دلیل زمینه های ژنتیکی دیده شوند اما در سنین بالا بیشتر شایع هستند. دمانس مغزی اشکال مختلفی دارد که بیماری آلزایمر شایع ترین شکل آن است (60 تا 80 درصد موارد زوال عقل). افراد مبتلا به زوال عقل نیاز به توجه و مراقبت های ویژه دارند.

زوال عقل یک بیماری مشخص  نیست و شامل خانواده ای از بیماری ها است که در آنها تغییرات غیر طبیعی در مغز اتفاق می افتد. این تغییرات مغزی بر توانایی تفکر، رفتار، توانایی شناختی، توانایی گفتار و احساسات فرد اثر منفی می گذارد و زندگی بیمار را با مشکل مواجه می کند. شایع ترین شکل دمانس مغزی بعد از بیماری آلزایمر، تغییرات غیر طبیعی مغزی ناشی از خونریزی های میکروسکوپی مغزی یا انسداد عروق خونی مغز است.

با توجه به اینکه بیماری دمانس مغزی اشکل مختلفی دارد، پس می تواند در هر فرد با توجه به شکل بیماری، علائم متفاوتی داشته باشد. نکته منفی این بیماری این است که به مرور زمان پیشرفت می کند، به همین دلیل علائم بیماری را در سه مرحله دسته بندی می کنند.

معمولا بیماران در این مرحله علائم بیماری را نادیده می گیرند و متوجه بیماری خود نمی شوند. علت این امر این است که علائم در مراحل اولیه خفیف هستند و به مرور زمان شدت پیدا می کنند. این علائم عبارت اند از:

– گم شدن در مکان های آشنا

– گم کردن زمان

– فراموشی کار های کوچک مثل خاموش کردن گاز

در این مرحله علائم بسته به نوع دمانس مغزی، جزئی تر می شوند. اغلب در این مرحله خود بیمار و اطرفیان او متوجه وجود مشکل مغزی می شوند. علائم زیر معمولا بین همه اشکال بیماری دمانس مغزی در مرحله میانی مشترک هستند.

– اختلال در حافظه کوتاه مدت و فراموشی اتفاقات اخیر

– از یاد بردن اسم افراد

– گم شدن در خانه

– بروز تغییرات رفتاری و سرگردانی

– ناتوانی در پاسخ به مسائل ساده و پرسش متعدد از دیگران در این موارد

– وجود مشکل در برقراری ارتباط با افراد دیگر

در این مرحله شخص بیمار کاملا مغلوب بیماری شده است و هیچ کنترلی بر زندگی خود ندارد. بیمارانی که در مرحله نهایی زوال عقل هستند نمی توانند به تنهایی زندگی کنند. در این مرحله علاوه بر اختلالات حافظه، علائم جسمی هم در بیمار بروز پیدا می کند. شایع ترین علائم این مرحله عبارت اند از:

– گم کردن زمان و مکان به طور کامل

– بیمار نمی تواند اطرفیان خود را به خاطر بیاورد. به مرور زمان فرد حتی نزدیکان خود را هم نمی شناسد.

– فرد نیاز به مراقبت مداوم دیگران دارد و نمی تواند به تنهایی زندگی کند.

– بروز اختلال در راه رفتن

– بروز تغییرات رفتاری شدید

علائم گفته شده جزء عمومی ترین علائم هستند. ممکن است با توجه به شکل بیماری دمانس مغزی، علائم اختصاصی تری هم وجود داشته باشند. مثلا در بیماری پارکینسون که نوعی از زوال عقل است، اختلالات حرکتی یکی از علائم اصلی است.

انواع مختلف دمانس مغزی را در دو دسته کلی قرار می دهند، دسته اول دمانس مغزی غیر قابل درمان و دسته دوم دمانس مغزی قابل درمان است.

در این دسته اختلالات نورودژنراتیو قرار می گیرند که به مرور زمان منجر به از بین رفتن دائمی و برگشت ناپذیر نورون ها یا سلول های مغزی می شوند. این اختلالات در حال حاضر هیچ درمانی ندارند و حتی نمی توان مانع پیشروی این بیماری ها شد. این اختلالات شامل موارد زیر می شوند.

– آلزایمر

– دمانس مغزی با اجسام لویی

– دمانس فرونتوتمپوروال

– دمانس مغزی مختلط

– دمانس مغزی ناشی از انسداد یا خونریزی عروق مغزی

این اشکال از بیماری دمانس مغزی، قابل پیشگیری و درمان هستند و حتی می توان سرعت پیشروی آنها را نیز کاهش داد. اشکال دمانس مغزی قابل درمان شامل موارد زیر هستند.

– هیدروسفالی مغزی که به دلیل تجمع غیر طبیعی مایع مغزی رخ می دهد.

– دمانس مغزی ناشی از عوارض مصرف برخی از دارو ها

– دمانس مغزی ناشی از اختلالات عاطفی، استرس و افسردگی

– دمانس مغزی ناشی از کمبود ویتامین ها

– دمانس مغزی ناشی از مصرف بی رویه الکل و مواد مخدر

– دمانس مغزی ناشی از خونریزی مغزی، تومور مغزی یا عفونت مغزی

– دمانس مغزی ناشی از ضربه یا آسیب خارجی به سر

– دمانس مغزی ناشی از مشکلات کبد، تیروئید و کلیه

همانطور که در بخش های قبلی توضیح دادیم، آلزایمر یکی از اشکال دمانس مغزی است. در بسیاری از موارد به اشتباه اسم این دو بیماری به جای یکدیگر مورد استفاده قرار می گیرند. بیماری دمانس مغزی محدود به یک بیماری نیست و به دسته ای از اختلالات مغزی اطلاق می شوند که در آنها مغز عملکرد غیر طبیعی دارد اما بیماری آلزایمر یک بیماری واحد است که علائم مشخصی نیز دارد. این علائم عبارت اند از:

– کاهش قدرت حافظه

– کاهش مهارت های ذهنی

– تغییرات رفتاری و گفتاری

– ضعف در قضاوت و استدلال

– کاهش تمرکز

در بعضی از اشکال بیمای زوال عقل با از بین بردن علت بیماری می توان زوال عقل ناشی از آن را نیز درمان کرد. اما برخی از اشکال دمانس مغزی غیر قابل درمان هستند و حتی درمانی برای کاهش سرعت پیشروی آنها هم وجود ندارد. در این شرایط تنها راه حل ارائه آموزش های لازم به فرد مبتلا و اطرافیان او و حمایت از آنها است. برخی از درمان ها و مراقبت هایی که عموما برای بیماری دمانس مغزی استفاده می شوند، عبارت اند از:

– تجویز دارو های بازدارنده استیل کولین استراز (دونپزیل)، مهار کننده گلوتامات (ممانتین)، ضد افسردگی، ضد توهم و هذیان، خواب و پارکینسونیزم به طور منظم تحت نظر پزشک متخصص

– قرار گرفتن تحت نظر پزشک متخصص به منظور کنترل علائم

– آموزش نگهداری از بیمار و نکات لازم به اطرفیان او

– کمک به بیمار برای کنترل علائم بیماری

– موسیقی درمانی، ماساژ درمانی، طب سوزنی

– تغییر و ساده سازی محیط زندگی

– ورزش منظم

قرص لیکتور یا سیتیکولین یک محصول فوق العاده برای دمانس مغزی است. مکانیسم عمل این دارو به این صورت است که سطح فسفاتیدیل کولین را در مغز افزایش می دهد و از این طریق آسیب به بافت مغزی ناشی از کهولت سن را کاهش می دهد. لیکتور می تواند بر عملکرد حافظه انسان تاثیر مثبت بگذارد. به همین دلیل می تواند یک گزینه درمانی مناسب برای بیماری دمانس مغزی  به شمار می رود.

حتما شما هم شنیده اید که پیشگیری بهتر از درمان است. این جمله برای بیماری زوال عقل هم صادق است. اما باید بدانید که پیشگیری از زوال عقل دشوار است چرا که غالبا علت وقوع آن نامشخص است. به طور کلی رعایت موارد زیر در افراد سالم می تواند خطر ابتلا به دمانس مغزی را کاهش دهد.

– قطع مصرف مواد مخدر

– قطع مصرف الکل

– قطع مصرف دخانیات

– ورزش منظم روزانه به مدت حداقل 60 دقیقه

– استفاده از رژیم غذایی مدیترانه ای

– کنترل بیماری های زمینه ای و مزمن مثل فشار خون، چربی خون و دیابت

– مصرف مواد کاهنده غلظت خون

– انجام تمرینات ذهنی مثل یادگیری زبان جدید، یادگیر مهارت جدید، حفظ کردن مطالب جدید و … به طور منظم

– حضور مداوم در اجتماع و انجام فعالیت های اجتماعی به طور منظم

این مقاله با هدف آشنایی شما با بیماری دمانس مغزی، علائم دمانس مغزی و راه های درمان و پیشگیری از آن نوشته شده است. پیدا کردن یک گزینه درمانی که برای فرد مبتلا به دمانس مغزی مناسب باشد، یکی از چالش برانگیز ترین کار ها برای پزشکان است. داروی لیکتور یکی از بهترین دارو ها برای درمان دمانس مغزی است که می تواند علائم زوال عقل را تا حد امکان کاهش دهد.