
همه ما حداقل یک بار آن حس ناخوشایند و آزاردهنده اسهال را تجربه کردهایم. دلپیچه، ضعف، و مدام دستشویی رفتن… واقعاً وحشتناک است! اما نگران نباشید، در این مقاله قرار است موثرترین و سریع ترین روشها برای درمان اسهال را با شما در میان بگذاریم. پس اگر شما هم از این مشکل خسته شدهاید، با ما همراه باشید.
اسهال چیست و چرا به سراغ ما می آید
اسهال یعنی دفع مدفوع آبکی و شل، بیشتر از 3 بار در روز. این مشکل میتواند علل مختلفی داشته باشد، از یک مسمومیت غذایی ساده گرفته تا عفونتهای ویروسی یا باکتریایی، عوامل ژبیماریهای التهابی روده، و حتی استرس. حالا چرا درمان سریع آن مهم است؟ چون اسهال باعث از دست رفتن آب و الکترولیتهای بدن میشود و اگر درمان نشود، میتواند به کم آبی خطرناک منجر شود.
برای درمان اسهال، ابتدا باید علت اصلی آن شناسایی شود. هرچند علل اسهال در شرایط مختلف، بسیار متفاوت است اما این اولین گام در درمان اسهال است. پس از تشخیص علت اسهال، بهتر است برای ادامهی درمان به پزشک مراجعه و نظرات او را در ارتباط با درمان مناسب اسهال بپرسید. بهتر است همواره همراه با برقراری سلامتی مناسب، روزانه مقدار کافی آب و مایعات مصرف کنید و از مواد غذایی سالم و تمیز استفاده نمایید.
سریع ترین روش های درمان اسهال
هیدراته کردن بدن در زمان اسهال
مهمترین قدم در درمان اسهال، جبران آب و الکترولیتهای از دست رفته بدن است. پس تا میتوانید مایعات بنوشید! آب بهترین گزینه است، اما میتوانید از آبمیوههای طبیعی (بدون پالپ)، دوغ کمنمک، و محلولهای ORS (محلول خوراکی جبران آب و الکترولیت) هم استفاده کنید.
همچنین وانلایت ها نیز در شرایطی که بدن با کمبود مایعات روبرو است، می توانند موثر باشند. وانلایت یکی از بهترین راه ها برای جبران کم آبی بدن و پر کردن مقدار مایعات از دست رفته است. با ترکیب مناسب از نمک ها و قند ها، وانلایت میتواند به سرعت بهبود بخشیده و به کودکان و بزرگسالان در مواجهه با این مشکل کمک کند.

در حال حاضر، وانلایت کلاسیک و وانلایت با طعم سیب دو محصول بسیار محبوب و پرطرفدار از پارس گیتا دارو هستند که می توانند در جبران آب های از دست رفته بدن شما به شما کمک کنند.
مهم است که در زمان اسهال از نوشیدنیهای گازدار، نوشابهها، آبمیوههای صنعتی و نوشیدنیهای حاوی کافئین مانند نوشابههای انرژیزا یا چای پررنگ اجتناب شود. چرا که این نوشیدنیها خود میتوانند باعث تشدید اسهال یا تحریک بیشتر دستگاه گوارش شوند.
رژیم غذایی BRAT برای اسهال خفیف
یکی از معروفترین رژیمهای غذایی که برای کنترل موقت اسهال خفیف توصیه میشود، رژیم BRAT نام دارد. این رژیم حروف اول 4 ماده غذایی زیر را نشان میدهد:
B: Banana (موز)
R: Rice (برنج)
A: Applesauce (آبسیب)
T: Toast (نان سبوسدار)
این رژیم غذایی سبک، کمفیبر و آسانهضم بوده و در زمان اسهال به آرامش روده کمک میکنند. این رژیم معمولاً در 24 تا 48 ساعت اول بعد از شروع علائم اسهال خفیف توصیه میشود.
برای اجرای درست رژیم BRAT باید موارد زیر را رعایت کرد:
- استفاده از موز کاملاً رسیده و له شده به جای موز سبز
- مصرف برنج سفید پخته شده و بدون ادویه
- خوردن آبسیب تازه و بدون افزودنیها مانند شکر
- سرو نانهای سبوسدار مانند نان سنگک یا بگت به جای نانهای حجیم
- اجتناب از مصرف شیر، گوشت، میوهها و سبزیجات در این مدت
پس از حداقل 24 ساعت و با بهبود علائم اسهال میتوان به تدریج مواد غذایی دیگر مانند پروتئین، میوهها و سبزیجات پخته را به برنامه غذایی اضافه کرد.
البته باید توجه داشت این رژیم تنها برای درمان اسهال خفیف و موقت مناسب است. در مواردی که اسهال شدیدتر یا همراه با علائم دیگری مانند تب باشد، باید فوراً به پزشک مراجعه شود.

پروبیوتیکها: ارتش باکتریهای مفید
پروبیوتیکها باکتریهای مفید روده هستند که به حفظ تعادل فلور روده و بهبود عملکرد آن کمک میکنند. ماست پروبیوتیک، کفیر، و مکملهای پروبیوتیک میتوانند در درمان اسهال موثر باشند.
زنجبیل
زنجبیل به دلیل خواص ضد التهابی و ضد میکروبی خود، میتواند به کاهش التهاب روده و مبارزه با عفونتها کمک کند. میتوانید چای زنجبیل یا دمنوشهای گیاهی حاوی زنجبیل را امتحان کنید.
درمانهای سریع دارویی برای اسهال
در مواردی که اسهال شدید است، علائم بیش از چند روز ادامه دارد یا مانع از هیدراته شدن کافی بدن میشود، استفاده از داروهای تجویزی برای درمان و کنترل سریع آن ضروری خواهد بود. برخی از مهمترین داروهای متداول عبارتند از:
لوپرامید: این دارو از گروه مسکنهای اپیوئیدی است که روی گیرندههای اپیوئیدی روده اثر میگذارد. باعث کاهش حرکات روده و افزایش جذب آب از مدفوع میشود تا مدفوع را سفت کند. داروی انتخابی برای کنترل سریع اسهال است.
آنتیبیوتیکها: در مواردی که اسهال ناشی از عفونت باکتریایی روده باشد مانند اسهال ناشی از سالمونلا یا شیگلا، تجویز آنتیبیوتیکهای خوراکی ضروری است. از مصرف خودسرانه آنتیبیوتیکها باید پرهیز شود.
مکملهای پروبیوتیک: این مکملها حاوی باکتریهای مفید روده هستند و میتوانند به تعادل فلور طبیعی روده و کنترل اسهال ناشی از عفونت باکتریایی کمک کنند.
داروهای ضد نفخ: نفخ و گاز شکم از عوارض شایع اسهال است. مصرف قرصهای ضد نفخ حاوی سیمتیکون میتواند به رفع این علائم کمک کند.
در کل، تجویز هر نوع دارویی باید زیر نظر پزشک و بر اساس شرایط و علت خاص بیمار انجام شود. مصرف خودسرانه داروها میتواند باعث عوارض جانبی شود.
نکته مهم: قبل از مصرف هرگونه دارو، حتماً با یک پزشک یا داروساز مشورت کنید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر اسهال شما شدید است، بیش از 2 روز طول کشیده، یا با علائم زیر همراه است، حتماً به پزشک مراجعه کنید:
- وجود خون در مدفوع
- تب بالا
- درد شدید شکمی
- علائم کم آبی بدن (تشنگی شدید، خشکی دهان، کاهش ادرار، سرگیجه)

راهکارهای ساده اما موثر در پیشگیری از اسهال
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است! با رعایت چند نکته ساده، میتوانید احتمال ابتلا به اسهال را به حداقل برسانید:
- شستشوی مرتب دستها: قبل از غذا خوردن، بعد از استفاده از سرویس بهداشتی، و بعد از تماس با حیوانات، دستهای خود را با آب و صابون به مدت حداقل 20 ثانیه بشویید.
- مصرف آب و غذای سالم: از مصرف آب و غذای آلوده خودداری کنید. آب آشامیدنی را بجوشانید یا از آب بستهبندی شده استفاده کنید. میوهها و سبزیجات را قبل از مصرف به خوبی بشویید. گوشت و تخم مرغ را به طور کامل بپزید و از مصرف غذاهای خام یا نیمپز خودداری کنید.
- مصرف پروبیوتیکها: مصرف منظم پروبیوتیکها میتواند به حفظ تعادل فلور روده و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند و در نتیجه، احتمال ابتلا به اسهال را کاهش دهد. ماست پروبیوتیک، کفیر، و مکملهای پروبیوتیک [لینک به صفحه محصولات پروبیوتیک پارس گیتا دارو] گزینههای خوبی برای تامین پروبیوتیکها هستند.
اسهال در کودکان و نوزادان: نکات مهم
اسهال در کودکان و نوزادان میتواند بسیار خطرناک باشد، زیرا آنها سریعتر دچار کم آبی میشوند. اگر کودک شما دچار اسهال شد، به نکات زیر توجه کنید:
- درمان سریع: درمان سریع اسهال در کودکان و نوزادان بسیار مهم است. در صورت مشاهده علائم اسهال، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
- ORS: برای جبران آب و الکترولیتهای از دست رفته، از محلولهای ORS استفاده کنید. این محلولها به صورت پودر یا مایع در داروخانهها موجود هستند و طبق دستور پزشک باید به کودک داده شوند.
- تغذیه مناسب: در دوران اسهال، به کودک خود غذاهای سبک و زود هضم بدهید. از دادن غذاهای چرب، شیرین، و پرفیبر به کودک خودداری کنید. شیر مادر برای نوزادان بهترین گزینه است.
- داروها: قبل از استفاده از هرگونه دارو برای کودک، حتماً با پزشک مشورت کنید.
اسهال مسافرتی: پیشگیری و درمان
اسهال مسافرتی یکی از مشکلات رایج در سفر به مناطق با شرایط بهداشتی متفاوت است. برای پیشگیری و درمان اسهال مسافرتی، به نکات زیر توجه کنید:
- واکسیناسیون: قبل از سفر، واکسنهای لازم را تزریق کنید.
- رعایت بهداشت: دستهای خود را مرتب بشویید و از مصرف آب و غذای آلوده خودداری کنید.
- آب بستهبندی شده: از آب بستهبندی شده برای آشامیدن و مسواک زدن استفاده کنید.
- داروها: در صورت ابتلا به اسهال، از داروهای بدون نسخه مانند لوپرامید یا بیسموت ساب سالیسیلات استفاده کنید.
- مراجعه به پزشک: در صورت تداوم یا شدت علائم، به پزشک مراجعه کنید.
سوالات متداول
آیا میتوانم در دوران اسهال قهوه بنوشم؟
بهتر است در دوران اسهال از مصرف قهوه خودداری کنید، زیرا کافئین موجود در آن میتواند باعث تشدید اسهال شود.
آیا میتوانم در دوران اسهال لبنیات مصرف کنم؟
در برخی افراد، مصرف لبنیات میتواند باعث تشدید اسهال شود. بهتر است در دوران اسهال، مصرف لبنیات را محدود کنید.
آیا استرس میتواند باعث اسهال شود؟
بله، استرس میتواند باعث تحریک روده و در نتیجه، اسهال شود.
آیا اسهال میتواند نشانه بیماری جدی باشد؟
در برخی موارد، اسهال میتواند نشانه بیماریهای جدی مانند سندرم روده تحریکپذیر، بیماری کرون، یا کولیت اولسراتیو باشد. در صورت تداوم یا شدت علائم، حتماً به پزشک مراجعه کنید.