آیا شربت و قطره استامینوفن تاثیر یکسانی دارند؟ این سوال بسیاری از پدران و مادران در زمان تب یا درد کودک است. با اینکه ماده موثر در هر دو یکسان است اما تاثیرات شربت و قطره استامینوفن به دلیل شکل دارو می تواند کاملا متفاوت باشد. انتخاب نادرست یا اندازه گیری اشتباه نه تنها دارو را بی اثر می کند بلکه ممکن است برای کودک خطرناک باشد.
شربت استامینوفن کودکان چیست؟
شربت استامینوفن کودکان یک فرم مایع از دارو است که معمولا با غلظت 120 میلی گرم در هر 5 میلی لیتر )یا 120mg/5ml ) عرضه می شود. این شربت برای کودکان بزرگ تر از 2 سال که قادر به بلع مایعات هستند، طراحی شده است.
یکی از برندهای معروف در بازار ایران، شربت استامینوفن کودکان فیوا (Feeva) است که دقیقا همین فرمولاسیون را دارد و برای پایین آوردن تب و کاهش دردهای عمومی مانند دندان درآوردن، سردرد و دردهای بدن استفاده می شود. این شربت معمولا همراه با یک سرنگ یا پیمانه دوزبندی شده عرضه می گردد تا اندازه گیری مقدار مصرف به راحتی و دقت انجام پذیرد.
تفاوت شربت و قطره استامینوفن
درک تفاوت شربت و قطره استامینوفن کلید مصرف ایمن این دارو است. این تفاوت ها عمدتا در غلظت، حجم مصرفی و گروه سنی هدف خلاصه می شود.
تاثیرات شربت و قطره استامینوفن از نظر درمانی مشابه است، اما راه رسیدن به این اثر متفاوت است:
تفاوت غلظت دارو شربت و قطره استامینوفن
مهم ترین عاملی که در تاثیرات شربت و قطره استامینوفن تفاوت ایجاد می کند، غلظت دارو است. قطره استامینوفن، غلظت بسیار بالاتری دارد. معمولا به صورت 100 میلی گرم در هر 1 میلی لیتر (100mg/ml) عرضه می شود. این یعنی در هر میلی لیتر، داروی فعال بیشتری وجود دارد. شربت استامینوفن کودکان، غلظت کمتری دارد. معمولا 120 میلی گرم در هر 5 میلی لیتر (24mg/ml) است. بنابراین، حجم بیشتری از شربت برای رسیدن به دوز مشابه قطره نیاز است.
تفاوت نحوه مصرف شربت و قطره استامینوفن
قطره، به دلیل غلظت بالا و حجم کم، برای نوزادان و شیرخواران زیر 2 سال مناسب تر است. دادن حجم کم دارو به نوزادی که قادر به بلع مقادیر زیاد مایع نیست، آسان تر است. شربت استامینوفن کودکان، بالای 2 سال تجویز می شود. چون این کودکان توانایی بلع مقادیر بیشتر مایع را دارند و طعم بهتر شربت، پذیرش آن را برای کودک راحت تر می کند.
دقت در اندازه گیری
به دلیل غلظت بالای قطره، اندازه گیری دقیق آن با قطره چکان مخصوص، امری حیاتی است. یک اشتباه کوچک در تعداد قطره ها می تواند منجر به اوردوز (مصرف بیش از حد) خطرناک شود.
اندازه گیری شربت با سرنگ یا پیمانه مدرج، معمولا خطای کمتری دارد، اما باز هم باید با دقت انجام شود.
بررسی تاثیرات شربت و قطره استامینوفن نشان می دهد که اگر با دوز مناسب به کودک داده شوند، هر دو به یک اندازه موثر هستند.
مقایسه فرق قطره استامینوفن با شربت استامینوفن کودکان
| ویژگی | قطره استامینوفن | شربت استامینوفن کودکان |
| غلظت دارو | بسیار بالا معمولا ۱۰۰ میلی گرم در هر ۱ میلی لیتر | پایین تر ۱۲۰ میلی گرم در هر ۵ میلی لیتر یا ۲۴ میلی گرم در هر میلی لیتر |
| گروه سنی هدف | نوزادان و شیرخواران زیر ۲ سال به ویژه زیر ۱ سال | کودکان بالای ۲ سال |
| حجم مصرفی | حجم بسیار کم (مثلا ۰.۵ یا ۱ میلی لیتر) | حجم نسبتا بیشتر (مثلا ۵ میلی لیتر) |
| دلیل اصلی تفاوت | سهولت در دادن دارو به نوزادان که قادر به بلع حجم زیاد مایع نیستند. | قابل قبول تر برای کودکان بزرگ تر که در بلع مشکل ندارند و طعم بهتر آن معمولا پذیرش را افزایش می دهد. |
| وسیله اندازه گیری | قطره چکان مدرج که به صورت قطره شمارش می شود. | سرنگ یا پیمانه مدرج |
| مهم ترین نکته احتیاطی | خطر اوردوز (مصرف بیش از حد) بسیار بالا است. یک اشتباه کوچک در تعداد قطره ها به دلیل غلظت بالا می تواند خطرناک باشد. | اندازه گیری نسبتا ساده تر است، اما باز هم باید با دقت و با پیمانه خود دارو انجام شود. |
مقدار مصرف شربت استامینوفن در کودکان
مقدار مصرف شربت استامینوفن در کودکان بر اساس وزن و سن کودک محاسبه می شود، اما وزن معیار دقیق تری است. دوز استاندارد معمولا 10 تا 15 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن است که باید هر 4 تا 6 ساعت است (حداکثر 5 دوز در 24 ساعت) به کودک داده شود.
از آنجایی که غلظت شربت 120mg/5ml است، برای دادن 120 میلی گرم، باید دقیقا 5 میلی لیتر از شربت به کودک داده شود. هرگز از قاشق های آشپزخانه برای اندازه گیری استفاده نکنید و فقط از وسیله اندازه گیری همراه دارو (سرنگ یا پیمانه) استفاده کنید.
آیا می توان از شربت استامینوفن به جای قطره استفاده کرد؟
برای نوزادان زیر 2 سال، معمولا استفاده از قطره به دلیل مصرف راحت تر با حجم کم، توصیه می شود. با این حال، اگر فقط شربت در دسترس باشد، این کار فقط و فقط تحت نظر و با محاسبه دقیق پزشک یا داروساز مجاز است. چون باید حجم بسیار دقیق و کمتری از شربت برای نوزاد اندازه گیری شود که بدون سرنگ دقیق ممکن نیست.
برای کودکان بالای 2 سال، به طور کلی می توان از شربت استفاده کرد و با بزرگ تر شدن کودک، شربت جایگزین قطره می شود.
هشدار مهم: با اینکه تاثیرات شربت و قطره استامینوفن در صورت مصرف دوز صحیح دارو، یکسان است، هرگز نباید این دو فرم دارو را به صورت خودسرانه و بدون محاسبه دقیق دوز جایگزین یکدیگر کنید، زیرا خطر مسمومیت جدی وجود دارد.
مقایسه عوارض شربت و قطره استامینوفن
مصرف صحیح و با دوز مناسب استامینوفن معمولا بی خطر است. اما مصرف بیش از حد می تواند منجر به عوارض جدی شود. عوارض شربت و قطره استامینوفن (که معمولا ناشی از مصرف بیش از حد است) می تواند شامل موارد زیر باشد:
- حالت تهوع و استفراغ
- درد شکم و بی اشتهایی
- آسیب کبدی (مهم ترین و خطرناک ترین عارضه)
- زردی پوست و چشم (یرقان)
عوارض قطره استامینوفن برای نوزاد به دلیل کوچک بودن جثه و عدم تکامل کامل سیستم متابولیک (به ویژه کبد)، می تواند بسیار شدید و سریع تر ظاهر شود. دادن دوز اشتباه (حتی اندکی بیشتر) به نوزاد، به سرعت می تواند منجر به مسمومیت و آسیب کبدی شود.
بنابراین:
- دوز دارو برای نوزاد باید حتما توسط پزشک محاسبه شود.
- از قطره چک مخصوص و درست استفاده کنید.
- فاصله زمانی بین دوزها (معمولا هر 4-6 ساعت) را رعایت کنید و از دادن دارو بیش از حد مجاز در 24 ساعت خودداری کنید.
جمع بندی
در حالی که هر دو فرم شربت استامینوفن کودکان و قطره استامینوفن برای یک هدف استفاده می شوند، اما به دلیل تفاوت شربت و قطره استامینوفن در غلظت، نمی توان آن ها را به صورت مساوی و خودسرانه جایگزین کرد. انتخاب بین این دو باید بر اساس سن، وزن و دستور پزشک باشد.
همیشه قبل از دادن هر دارویی به کودک، برچسب روی دارو را به دقت مطالعه کنید و در صورت هرگونه شک در مورد مقدار مصرف شربت استامینوفن در کودکان یا نحوه استفاده از قطره، با پزشک اطفال یا داروساز مشورت نمایید. به طور کلی، تاثیرات شربت و قطره استامینوفن در صورت استفاده صحیح، مثبت و درمانگر است.
