اسهال یک بیماری شایع است که افراد در هر سنی را تحت تاثیر قرار می دهد. مشخصه آن مدفوع شل و آبکی است که بیشتر از حد معمول رخ می دهد. در بیشتر موارد، اسهال یک بیماری موقتی است که بدون درمان خود به خود برطرف می شود. با این حال، می تواند نشانه ای از یک بیماری زمینه ای باشد که نیاز به مراقبت پزشکی دارد. در این مقاله به بررسی انواع مختلف اسهال و شایع ترین دلایل ابتلا به اسهال می پردازیم.
اسهال، اجابت مزاج شل، آبکی و احتمالاً مکرر – یک مشکل رایج است. ممکن است به تنهایی وجود داشته باشد یا با علائم دیگری مانند تهوع، استفراغ، درد شکم یا کاهش وزن همراه باشد. خوشبختانه، اسهال معمولا کوتاه مدت است و بیش از چند روز طول نمی کشد. اما زمانی که اسهال بیش از چند روز تا هفته طول بکشد، معمولاً نشان می‌دهد که مشکلی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) یا عفونت مداوم، بیماری سلیاک یا بیماری التهابی روده (IBD) می باشد.
انواع اسهال
سه نوع اصلی اسهال وجود دارد: حاد، مداوم و مزمن.
1. اسهال حاد: معمولاً چند روز طول می کشد و در اثر عفونت یا ویروس ایجاد می شود. اغلب با علائمی مانند درد شکم، گرفتگی عضلات، حالت تهوع و استفراغ همراه است. اسهال حاد می تواند در اثر مصرف غذا یا آب آلوده یا تماس با فرد آلوده ایجاد شود.
2. اسهال ناگهانی: چند هفته طول می کشد و می تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله عفونت ها، داروها و بیماری های زمینه ای باشد. اغلب با علائم دیگری مانند کاهش وزن، خستگی و کم آبی همراه است.
3. اسهال مزمن: بیش از چهار هفته طول می کشد و می تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله بیماری التهابی روده، بیماری سلیاک و سندرم روده تحریک پذیر باشد. اغلب با علائم دیگری مانند درد شکم، نفخ و گاز همراه است.
علائم اسهال
همانطور که پیشتر گفتیم اسهال ممکن است علائم زیر را به همراه داشته باشد :
- نفخ در شکم شما
- مدفوع نازک یا شل
- مدفوع آبکی
- احساس فوری مبنی بر اینکه باید مدفوع کنید
- حالت تهوع و استفراغ
شایع ترین دلایل ابتلا به اسهال
1. عفونت های ویروسی: عفونت های ویروسی مانند روتاویروس، نوروویروس و آدنوویروس از علل شایع اسهال حاد هستند. این ویروس ها بسیار مسری هستند و می توانند از طریق تماس با افراد آلوده یا سطوح آلوده منتقل شوند.
2. عفونت های باکتریایی: عفونت های باکتریایی مانند سالمونلا، E. coli و شیگلا نیز می توانند باعث اسهال حاد شوند. این باکتری ها اغلب در آب یا غذای آلوده یافت می شوند و می توانند علائم شدیدی مانند تب، درد شکم و مدفوع خونی ایجاد کنند.
3. عفونت های انگلی: عفونت های انگلی مانند ژیاردیا و کریپتوسپوریدیوم نیز از شایع ترین دلایل ابتلا به اسهال هستند. این انگل ها اغلب در منابع آب آلوده یافت می شوند و درمان آنها دشوار است.
4. عدم تحمل غذایی: عدم تحمل غذایی زمانی رخ می دهد که بدن قادر به هضم برخی غذاها نباشد. این می تواند منجر به علائمی مانند اسهال، نفخ و گاز شود. عدم تحمل غذایی رایج شامل عدم تحمل لاکتوز و عدم تحمل فروکتور است.
5. داروها: برخی داروها مانند آنتی بیوتیک ها، آنتی اسیدها و داروهای شیمی درمانی می توانند به عنوان یک عارضه جانبی باعث اسهال شوند. این نوع اسهال معمولاً موقتی است و با قطع دارو برطرف می شود.
6. بیماری التهابی روده: بیماری التهابی روده (IBD) یک بیماری مزمن است که باعث التهاب در دستگاه گوارش می شود. علائم IBD شامل اسهال مزمن، درد شکم و کاهش وزن است.
7. سندرم روده تحریک پذیر: سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یک بیماری شایع است که روده بزرگ را تحت تاثیر قرار می دهد. علائم IBS شامل اسهال مزمن، درد شکم و نفخ است.
8. شیرین کننده های مصنوعی: مواردی مانند سوربیتول، اریتریتول و مانیتول – شیرین کننده های مصنوعی قندهای غیرقابل جذبی هستند که در آدامس و سایر محصولات بدون قند یافت می شوند – می توانند در برخی افراد سالم باعث اسهال شوند.
9. عمل جراحی: گاهی اوقات جراحی های برداشتن جزئی روده یا کیسه صفرا می تواند باعث اسهال شود.
درمان اسهال
اگر مورد شما خفیف است، ممکن است نیازی به مصرف چیزی نداشته باشید. بزرگسالان می توانند از داروهای بدون نسخه مانند بیسموت ساب سالیسیلات یا لوپرامید استفاده کنند که می توانید آنها را به صورت مایع یا قرص تهیه کنید.
همچنین باید هیدراته بمانید. هر روز باید حداقل شش لیوان 8 اونس مایعات بنوشید. نوشیدنی های جایگزین الکترولیت یا نوشابه بدون کافئین را انتخاب کنید. آب مرغ (بدون چربی)، چای با عسل و نوشیدنی های ورزشی نیز گزینه های خوبی هستند. به جای نوشیدن مایعات در وعده های غذایی خود، بین وعده های غذایی مایعات بنوشید. مقدار کمی مایعات را اغلب بنوشید. پروبیوتیک های مایع نیز ممکن است کمک کنند.
چه زمانی برای اسهال به پزشک مراجعه کنیم
- خون در اسهال یا مدفوع سیاه و قیری رنگ
- تب بالا (بالاتر از 101 درجه فارنهایت) یا بیش از 24 ساعت طول بکشد
- اسهال که بیش از 2 روز طول بکشد
- حالت تهوع یا استفراغی که شما را از نوشیدن مایعات برای جایگزینی مایعات از دست رفته باز می دارد
- درد شدید در شکم (به خصوص ربع تحتانی سمت راست)
- اسهال پس از بازگشت از یک کشور خارجی
نتیجه
اسهال یک بیماری شایع است که می تواند در اثر عوامل مختلفی ایجاد شود. شناخت شایع ترین دلایل ابتلا به اسهال آن می‌تواند به شما در تشخیص زمان‌های ضروری کمک کند. اگر اسهال مداوم یا مزمن را تجربه می کنید، یا اگر علائم شما شدید است، مهم است که به دنبال مراقبت های پزشکی برای تعیین علت زمینه ای باشید.
سوالات متداول
1. در صورت داشتن اسهال چه کنم؟
اگر اسهال دارید، مهم است که با نوشیدن مایعات زیاد هیدراته بمانید. از مصرف لبنیات، کافئین و الکل تا زمان بهبودی علائم خودداری کنید. اگر علائم شما بیش از چند روز ادامه داشت، یا اگر علائم شدیدی مانند تب یا مدفوع خونی را تجربه کردید، به پزشک مراجعه کنید.
2. آیا استرس می تواند باعث اسهال شود؟
بله، استرس در برخی افراد باعث اسهال می شود. استرس می تواند سیستم گوارشی را تحت تاثیر قرار دهد و منجر به علائمی مانند اسهال، یبوست و درد شکم شود.
3. چگونه می توانم از اسهال جلوگیری کنم؟
می توانید با رعایت نکات بهداشتی مانند شستن مرتب دست ها و اجتناب از تماس با سطوح آلوده از اسهال جلوگیری کنید. همچنین مهم است که از مصرف آب یا غذای آلوده خودداری کنید. هنگام سفر به مناطقی که بهداشت ضعیفی دارند، اقدامات احتیاطی را انجام دهند.
